బ్రహ్మపుత్రపై చైనా డాం: భారత్‌కు జల భద్రత ముప్పులోనా..?
 |
| Brahmaputra River Dispute |
పరిచయం
బ్రహ్మపుత్ర నది (చైనాలో యారలుంగ్ సాంగ్‌పో అని పిలుస్తారు) భారతదేశం, ముఖ్యంగా ఉత్తరაღმరాష్ట్రాలకు జీవనాడి. చైనా తాజాగా ఈ నదిపై భారీ హైడ్రోఎలక్ట్రిక్ డాం నిర్మాణాన్ని ప్రారంభించనున్నట్టు ప్రకటించడం భారత్‌ను ఆందోళనలో ముంచుతోంది. ఇది కేవలం విద్యుత్ ఉత్పత్తి ప్రాజెక్టేనా? లేక భారత్‌పై ఒత్తిడి కోసం ఓ వ్యూహాత్మక హథాయుధమా?
చైనా ఏం కడుతోంది?
చైనా తన 14వ ఐదేళ్ల ప్రణాళికలో భాగంగా, భారత్ సరిహద్దుకు సమీపంలోని బ్రహ్మపుత్ర నదిపై భారీ డాం నిర్మించేందుకు పూనుకుంది. ఇది ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద హైడ్రోఎలక్ట్రిక్ ప్రాజెక్ట్‌లలో ఒకటిగా భావిస్తున్నారు. దీని సామర్థ్యం 60 గిగావాట్లకు పైగా, అంటే చైనాలోని త్రీ గార్జెస్ డాంలోకంటే మూడింతలు ఎక్కువ.
భారత్ ఎందుకు ఆందోళన చెందుతోంది?
1. నీటి ప్రవాహానికి ఆటంకం
బ్రహ్మపుత్ర నది ఉత్తర గుండా ప్రవహించే భారత రాష్ట్రాలకు (అరుణాచల్ ప్రదేశ్, అస్సాం) ప్రధాన జీవనాధారం. చైనా డాం ద్వారా నీటి ప్రవాహాన్ని తగ్గించగలదు లేదా అకస్మాత్తుగా వదిలి ప్రమాదాలను కలిగించగలదు.
2. వ్యూహాత్మక ఒత్తిడి సాధనం
భారత్-చైనా మధ్య ఉన్న సరిహద్దు వివాదాల నేపథ్యంలో, ఈ డాం ద్వారా చైనా నీటిని ఆర్మ్ టూల్గా ఉపయోగించే అవకాశాలు ఉన్నాయి.
3. పర్యావరణ ప్రభావం
నీటి ప్రవాహం మారితే జీవవైవిధ్యం, భూకుంభాలు, మత్స్య వనరులపై దుష్ప్రభావం పడే అవకాశం ఉంది.
నిపుణుల అభిప్రాయం
నీటి వివాదాలు భవిష్యత్తులో భారత్-చైనా సంబంధాలలో కొత్త ఉద్రిక్తతలకు దారి తీస్తాయని పర్యావరణ నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు. "నీటి యుద్ధాలు" అనే పదం ఇక వాస్తవమవుతుందనిపిస్తోంది.
భారత్ ఎలాంటి చర్యలు తీసుకోవాలి?
- రాజనీతిక ఒత్తిడి: యునైటెడ్ నేషన్స్, బీఆర్ఐసీఎస్ వంటి అంతర్జాతీయ వేదికల్లో చైనాపై ఒత్తిడి తీసుకురావాలి.
- నీటి ఒప్పందం: చైనాతో నీటి పంచకం ఒప్పందానికి ప్రయత్నించాలి.
- ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ అభివృద్ధి: అరుణాచల్, అస్సాంలో నీటి నిల్వ, డాం ప్రాజెక్టులను వేగవంతం చేయాలి.
- మానిటరింగ్ వ్యవస్థ: ఉపగ్రహ ఆధారిత నదుల పర్యవేక్షణ వ్యవస్థలు ఏర్పాటు చేయాలి.
నిష్కర్ష
బ్రహ్మపుత్రపై చైనా డాం అనేది కేవలం విద్యుత్ ఉత్పత్తి కోసం మాత్రమే కాదని స్పష్టమవుతోంది. ఇది జల భద్రత, రాజకీయ ఒత్తిడి, పర్యావరణ ముప్పు వంటి అంశాలకు నాంది చెబుతోంది. భారత్ దీనిపై దౌత్య, సాంకేతికత, వ్యూహాత్మక చర్యలు తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది.
1. బ్రహ్మపుత్ర నది ఎక్కడ నుంచి ప్రారంభమవుతుంది?
బ్రహ్మపుత్ర నది చైనాలోని తిబెట్ ప్రాంతంలో "యారలుంగ్ సాంగ్‌పో"గా ప్రారంభమవుతుంది. అక్కడినుంచి అరుణాచల్ ప్రదేశ్, అస్సాం గుండా ప్రవహించి బంగ్లాదేశ్‌లో "జమునా"గా మారుతుంది.
2. చైనా బ్రహ్మపుత్రపై నిర్మించాలనుకుంటున్న డాం ఏది?
చైనా తిబెట్ ప్రాంతంలోని "గ్రేట్ బెండ్" వద్ద 60 GW సామర్థ్యం కలిగిన మెగా హైడ్రోఎలక్ట్రిక్ డాం నిర్మించేందుకు ప్రణాళిక వేసింది. ఇది చైనా యొక్క 14వ ఐదేళ్ల ప్రణాళికలో భాగం.
3. ఈ డాం వల్ల భారత్‌కు ముప్పేంటి?
ఈ డాం వల్ల:
- భారత్‌లోకి వచ్చే నీటి ప్రవాహాన్ని తగ్గించగలదు
- వరదలపైనా, పొలాలపైనా ప్రభావం చూపగలదు
- పర్యావరణ దుష్పరిణామాలు ఏర్పడతాయి
- చైనా నీటిని వ్యూహాత్మకంగా ఆయుధంలా ఉపయోగించే అవకాశం ఉంది
4. భారత్ ఈ పరిస్థితిని ఎదుర్కొనడానికి ఏమి చేయాలి?
భారత్:
- చైనాతో నీటి పంచకం ఒప్పందం కుదుర్చుకోవాలి
- అంతర్జాతీయ వేదికలపై చైనా ప్రవర్తనను ఎత్తి చూపాలి
- అరుణాచల్, అస్సాం ప్రాంతాల్లో నీటి నిల్వ, మౌలిక సదుపాయాలు పెంచాలి
- ఉపగ్రహ పర్యవేక్షణ ద్వారా వరదల మీద ముందు జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి
5. ఇది కేవలం విద్యుత్ ఉత్పత్తి కోసమేనా లేక వ్యూహాత్మక ఉద్దేశమా?
సాధారణంగా ఇది విద్యుత్ ఉత్పత్తి ప్రాజెక్ట్‌లా చెప్పినా, చైనా గతంలో నీటిని వ్యూహాత్మకంగా ఉపయోగించిన చరిత్ర ఉంది. కాబట్టి ఇది రాజకీయ, భద్రతా ఉద్దేశాలను కలిగి ఉండే అవకాశం ఉంది.
6. ఇప్పటివరకు భారత్-చైనా మధ్య నీటి ఒప్పందాలేమైనా ఉన్నాయా?
ఇంకా అధికారిక నీటి పంచకం ఒప్పందం లేదు. 2002 నుంచి రెండు దేశాలు కొన్ని డేటా-షేరింగ్ ఒప్పందాలు మాత్రమే చేసుకున్నాయి. అవి కూడా పరిమితమైన సమాచారం కలిగినవే.
7. ఇది భారత తూర్పు రాష్ట్రాలపై ఎలా ప్రభావం చూపుతుంది?
అరుణాచల్ ప్రదేశ్, అస్సాం, నాగాలాండ్ రాష్ట్రాల్లో:
- నీటి కొరత లేదా వరదలు
- సాగునీటి లోటు
- మత్స్య వనరుల నష్టం
- భూకుంభాలు, పర్యావరణ నాశనం
China Brahmaputra Dam- India China Water Conflict
- Brahmaputra River Dispute
- China Mega Dam Yarlung Tsangpo
- భారత జల భద్రత
- చైనా డాం ప్రాజెక్ట్
- బ్రహ్మపుత్ర నది వివాదం
- అరుణాచల్ ప్రదేశ్ జల సమస్యలు
- India China Geopolitics
- Hydropower Projects in Tibet
- చైనా నీటి వ్యూహం
- India China Border Tensions
- Assam Flood Threat
- Water Security in Northeast India
- భారత-చైనా నదీ వివాదం
- Water as Weapon China
- Brahmaputra Flood Risk
- Environmental Impact of Dams
- భారతం-చైనా జల వ్యూహం
- Yarlung Tsangpo Dam Impact
Post a Comment