భారతదేశ పరిపాలనా విభాగాలు: మన దేశం ఎలా నడుస్తుంది?-india administrative divisions
![]() |
India, administrative divisions |
నమస్కారం స్నేహితులారా! ఈ రోజు మనం మన భారతదేశం గురించి కొంచెం మాట్లాడుకుందాం. మన దేశం ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద ప్రజాస్వామ్య దేశాల్లో ఒకటి, 142 కోట్లకు పైగా జనాభాతో 7వ పెద్ద దేశం. కానీ, ఇంత పెద్ద దేశాన్ని ఎలా పరిపాలిస్తారు? అదే మన పరిపాలనా విభాగాల (అడ్మినిస్ట్రేటివ్ డివిజన్స్) కథ. ఇవి మన దేశాన్ని చిన్న చిన్న భాగాలుగా విభజించి, ప్రభుత్వం సేవలు సమర్థవంతంగా చేరువర్గులకు చేర్చడానికి సహాయపడతాయి.
ఈ పోస్ట్లో మనం భారతదేశ పరిపాలనా వ్యవస్థ గురించి సరళంగా తెలుసుకుందాం. ఇది మీకు పరీక్షలకు లేదా సామాన్య జ్ఞానానికి ఉపయోగపడుతుందని ఆశిస్తున్నాను. చదువుతూ ఆనందించండి!
1. భారతదేశం: ఒక సమాఖ్య రాజ్యం
భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం (ఆర్టికల్ 1), మన దేశం రాష్ట్రాలు మరియు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల సమాఖ్య (Union of States). ఇది ఒక ఫెడరల్ వ్యవస్థ, అంటే కేంద్ర ప్రభుత్వం మరియు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు కలిసి పాలిస్తాయి.
- రాష్ట్రాలు (States): మొత్తం 28 రాష్ట్రాలు ఉన్నాయి. ప్రతి రాష్ట్రానికి సొంత ముఖ్యమంత్రి, శాసనసభ మరియు గవర్నర్ ఉంటారు. ఉదాహరణకు, తెలుగు రాష్ట్రాలు: ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ.
- కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు (Union Territories): 8 ఉన్నాయి. ఇవి కేంద్ర ప్రభుత్వం నేరుగా పాలిస్తుంది. కానీ, ఢిల్లీ, పుదుచ్చేరి, జమ్మూ కాశ్మీర్లో పాక్షిక రాష్ట్ర హోదా (ప్రత్యేక అధికారాలు) ఉన్నాయి. ఉదాహరణ: లక్షద్వీప్, చండీగఢ్.
ఈ రాష్ట్రాలు మరియు ప్రాంతాలు మొత్తం 32,87,263 చ.కి.మీ. విస్తీర్ణాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. ప్రతి రాష్ట్రం తన స్థానిక సమస్యలు (విద్య, ఆరోగ్యం) చూసుకుంటుంది, కేంద్రం జాతీయ సమస్యలు (రక్షణ, విదేశీ వ్యవహారాలు) చూస్తుంది.
2. రాష్ట్రాలలో జిల్లాలు: మన ప్రత్యేక ప్రాంతాలు
ప్రతి రాష్ట్రాన్ని మరింత చిన్నగా విభజించడానికి జిల్లాలు (Districts) ఉన్నాయి. ఇవి పరిపాలనా బాధ్యతలు చూస్తాయి – పోలీసులు, రెవెన్యూ, విద్య వంటివి.
- మొత్తం జిల్లాలు: 766 (2025 నాటికి). ఉదాహరణకు, ఆంధ్రప్రదేశ్లో 26 జిల్లాలు, తెలంగాణలో 33.
- ప్రతి జిల్లాకు కలెక్టర్ (District Collector) అనే IAS అధికారి నాయకత్వం వహిస్తాడు. ఆయన జిల్లా మధ్యస్థుడు, ప్రభుత్వ పథకాలు అమలు చేస్తాడు.
జిల్లాలు మరింత చిన్నగా **తాలూకాలు లేదా మండలాలు (Taluks/Mandals)**గా విభజించబడతాయి. ఇవి గ్రామాల సమూహాలను చూస్తాయి. తెలుగు రాష్ట్రాల్లో మండలాలు ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తారు.
3. విభాగాలు (Divisions): సూపర్ డిస్ట్రిక్ట్ వ్యవస్థ
కొన్ని రాష్ట్రాల్లో జిల్లాల సమూహాన్ని విభాగాలు (Divisions) అని పిలుస్తారు. ఇవి "సూపర్ డిస్ట్రిక్ట్"లు, అంటే పెద్ద జిల్లాల సమూహం.
- మొత్తం విభాగాలు: 102 (కొన్ని రాష్ట్రాల్లో మాత్రమే).
- ప్రతి విభాగానికి డివిజనల్ కమీషనర్ (సీనియర్ IAS అధికారి) నాయకత్వం వహిస్తాడు. ఇది 17 రాష్ట్రాల్లో ఉంది, ఉదాహరణకు ఉత్తరప్రదేశ్, మహారాష్ట్ర.
- లాభం: పెద్ద రాష్ట్రాల్లో పరిపాలన సులభం అవుతుంది, సహకార పనులు మెరుగుపడతాయి.
కొన్ని రాష్ట్రాల్లో (ఉదా: గుజరాత్, కేరళ) విభాగాలు లేవు, అక్కడ జిల్లాలు నేరుగా రాష్ట్రానికి కట్టుబడి ఉంటాయి.
4. ప్రత్యేక పరిపాలనా ప్రాంతాలు
భారతదేశంలో కొన్ని ప్రాంతాలు ప్రత్యేక హోదా కలిగి ఉన్నాయి:
- స్వయంప్రతిపత్త ప్రాంతాలు (Autonomous Regions): ఈశాన్య భారతదేశంలో ఎక్కువ (ఉదా: అస్సాం, నాగాలాండ్). ఇవి స్థానిక జాతుల అధికారాలు కాపాడతాయి.
- జోన్లు (Zones): భారతదేశాన్ని 6 జోన్లుగా విభజించారు (ఉత్తర, దక్షిణ, తూర్పు మొ.), సహకార సంఘాలకు సలహా ఇవ్వడానికి.
భారతదేశ పరిపాలనా విభాగాల పట్టిక (సారాంశం)
| స్థాయి | సంఖ్య | బాధ్యతలు |
|---|---|---|
| రాష్ట్రాలు | 28 | శాసనసభ, ముఖ్యమంత్రి, స్థానిక చట్టాలు |
| కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు | 8 | కేంద్ర పాలన, ప్రత్యేక హోదాలు |
| జిల్లాలు | 766 | కలెక్టర్, రెవెన్యూ, పోలీసులు |
| విభాగాలు | 102 | డివిజనల్ కమీషనర్, జోనల్ పరిపాలన |
ముగింపు: మన వ్యవస్థ యొక్క బలం
భారతదేశ పరిపాలనా విభాగాలు మన దేశ వైవిధ్యాన్ని (28 భాషలు, విభిన్న సంస్కృతులు) కాపాడుతూ, సమానత్వాన్ని నిర్వహిస్తాయి. IAS అధికారులు (ఇండియన్ అడ్మినిస్ట్రేటివ్ సర్వీస్) ఈ వ్యవస్థ శక్తి. మీరు ఏ జిల్లా నుంచి? మీ అనుభవాలు కామెంట్లో షేర్ చేయండి!
ఈ పోస్ట్ మీకు ఉపయోగపడిందా? లైక్ చేసి, షేర్ చేయండి. తదుపరి పోస్ట్లో మన రాష్ట్రాల చరిత్ర గురించి మాట్లాడుకుందాం. ధన్యవాదాలు! 🇮🇳
india administrative divisions.

Post a Comment